Met het Byzantijnse
kapiteel
is wat merkwaardigs aan de hand.
De kenmerken zijn moeilijk te omschrijven, want de steen- en beeldhouwers
staan nog zo dicht bij de
Romeinse traditie,
dat de invloed daarvan overheersend is.
Sterker nog, ze staan letterlijk tussen de Romeinse resten en veel
Byzantijnse bouwwerken,
vooral de kerken, hebben dan ook hoofdzakelijk
spolia
als kapitelen.
Maar meestal waren er niet genoeg
Corinthische kapitelen
te vinden en werden ze
min of meer nagemaakt. Het omschrijven van het Byzantijns kapiteel als de
imitatie van een klassiek voorbeeld doet echter vele originele scheppingen tekort.
Die 'echte' Byzantijnse kapitelen hebben vaak een korfvormig lijf met
gestileerde motieven in laagreliëf.
Kruisen komen veel voor en florale motieven nog veel meer.
Dat reliëf moeten we ons, zoals ook bij kapitelen uit andere perioden,
gepolychromeerd voorstellen,
waardoor de tekening veel duidelijker sprak dan nu soms te zien is.
Misschien kunnen we stellen dat het meest kenmerkende van de
Byzantijnse arcade niet het kapiteel is, maar de opmerkelijke
pulvinar
die er op ligt.
Tekst: Jean Penders, 03-2006. Bronnen: zie literatuurlijst. Afbeelding: Jean Penders
